Sturlubarnið í kafsundi

Sturlubarnið hefur ástundað ungbarnasund af miklum móð, kvef og nefrennsli eru ekki látin stoppa sundferðir kappans. Foreldrarnir segja að um leið og hann er borinn inn í sundlaugina byrji hann að iða og brosa. Þegar við fylgdumst með fyrir rúmum mánuði, var honum dýft eldsnöggt í kaf, nú er kafsundið aðalskemmtunin. En stundum segir ein mynd meira en 1000 orð.

 

Að viðurkenna trúarlegan bakgrunn leikskólabarna

Nýlega hélt ég erindi í Akureyrarkirkju um tengsl kirkju og skóla. Ég sagði þar m.a. að ég teldi mikilvægt að við viðurkenndum áhrifavalda í lífi barna. Leikskóli sem lokar umheiminn úti og starfar samkvæmt rómatískri mynd af börnum, sýslandi með trékubba og leir, er ekki endilega að gera það. Slíkir leikskólar vinna iðulega samkvæmt þeirri stefnu að viðurkenna í raun aðeins þá áhrifavalda í lífi barna sem þeir sjálfir velja. Þegar slíkt val á sér stað er næsta víst að óþægileg atriði eins og trúarbrögð sérstaklega minnihlutahópa og dægurmenning fjölþjóðafyrirtækja eru sett út í kuldann. 

 
Margir vita að ég er lítt fylgjandi samstarfi kirkju og skóla þar sem fulltúrar kirkjunnar eru í samskiptum og samverustundum með börnum inn í leikskólanum. En ég er hins vegar fylgjandi því að börn eiga ekki að upplifa reynslu sína og fjölskyldu sinnar út á jarði samfélagsins. Þess vegna skiptir máli í leikskólum að börn kynnist því snemma að fjölskyldur og bakgrunnur þeirra er mismundandi. Það á líka við um trúarlíf og lífssýn foreldra. Nýlega rakst ég á grein um hvernig leikskólinn getur virt og kennt um mismunandi trúarbrögð í gegn um barnabókmenntir. Mér finnst að sú grein eiga erindi við íslenska leikskólakennara og jafnvel fleiri.
 

Þegar ég byrjaði að vinna í leikskóla 1978 voru fáar barnabækur fyrir yngsta aldurshópinn til á íslensku. Þar sem ég starfaði var hins vegar til mikið úrval af dönskum barnabókum. Þær voru þýddar á mismunandi hátt, stundum var íslenska þýðingin skrifuð á milli lína. Stundum var sett blað yfir með þýðingunni sem maður gat lyft upp (svona ef viðkomandi treysti ekki þýðingunni) og stundum var límt alveg yfir danska textann. Þessir dagar er nú alveg liðnir, töluvert úrval barnabóka fyrir yngstu börnin kemur út á hverju ári. Hins vegar er hægt að velta fyrir sér hvað sýna þessar bækur, er fjölbreytileiki mannlífsins, bæði frá kynþætti, trú og t.d. fötlun mjög augljós í þessum bókum. Nýlega unnu nemar hjá mér verkefni og skoðuðu m.a. útgefnar bækur síðustu ára fyrir leikskólaaldurinn. Þeirra niðurstöður eru að bækur síðustu 3-4 ára séu frekar einsleitar, að fjölbreytileiki sé undantekning en ekki regla. Kannski að það bíði metnaðarfullra leikskólakennara að fara aftur að þýða bækur, núna kannski úr ensku frekar en dönsku.  
 

Ég hvet hinsvegar leikskólakennara sem hafa áhuga á lífi barna, áhuga á að virða bakgrunn og fjölbreytileika fjölskyldna að kynna sér grein þeirra Peyton og Jalongo frá því í febrúar 2008, sem ber heitið:Make Me an Instrument of Your Peace: Honoring Religious Diversity and Modeling Respect for Faiths Through Children’s Literature.

Í sama riti er líka að finna yfirlit yfir barnabækur sem ætti að nýtast þeim sem hafa áhuga á að kynna fyrir börnum trúarlegan fjölbreytileika mannlífsins.

Hugrekki til að mæta því óvænta

Ég hef verið að velta fyrir mér mikilvægi þess að vera hugrökk og muninum á því og því að þora. Hér áður sungu konur; já ég þori, get og vil.  

Stundum í lífinu stendur maður á krossgötum, verður eins og Lísa í Undarlandi að ákveða hvert skal halda, í hvaða átt á að stefna. Á slíkum krossgötum er það ekki alltaf spurningin um að þora, heldur að hafa hugrekki til að velja sér leið, leið sem kannski er út úr því þekkta og örugga, á vit hins óvænta. Ég hef nokkrum sinnum í lífinu staðið á faglegum krossgötum, oftast hef ég látið slag standa og fylgt þræði ævintýranna og sannarlega hef ég ekki séð eftir því. Nýlega fékk ég bréf sem fékk mig til að fara hugsa um ný ævintýri, hugsa um hvaða möguleika ég get skapað mér sjálf. Eftir eina andvökunótt fór ég á fætur full hugmynda og möguleika. Þessa daga sit ég og kortlegg, útbý leiðarlýsingu, hugsa í möguleikum.    

Es. Og þið sem þekkið söguna um Lísu vitið að þegar hún spurði á krossgötunum hvert hún ætti að fara fékk hún það svar að ef hún vissi ekki sjálf hvað hún vildi og ætlaði, skipti engu máli hvaða leið hún færi. 

Á Seyðisfirði á sitthvoru tæi af sokkum - týpísk ég

Ég sat á kaffihúsi í síðustu viku þegar hringt var í mig og ég spurð um vísindasmiðjuverkefnið sem ég hef verið að vinna að í mörg ár. Þetta var ung kona Þórunn Eymundardóttir, framkvæmdastýra Skaftfells á Seyðisfirði. Í framhaldið var ákveðið að ég færi austur á fund með fólkinu í Skaftfelli og á Tækniminjasafni Austurlands til að ræða um mögulegt samstarf. Í gær fór ég austur. Það skal fúslega viðurkennt að augun voru límd þegar klukkan hringdi rétt fyrir 7 um morguninn, skrefin soldið þung. Vélin lenti á  Egilstöðum rétt fyrir níu. Ég hljóp út í “rútuna” sem ferjaði mig yfir heiðina yfir á Seyðisfjörð. Það snjóaði á heiðinni og snjórinn náði sumum rafmagnsstaurum vel upp fyrir miðju. Smá saman fór að glitta í malbiki og rétt fyrir 10 var rennt upp að Tækniminjasafni Austurlands.    

  

 

Þar tóku á móti mér Pétur Kristjánsson og Helgi Örn Pétursson, þeir reifuðu hugmynd við mig um farandverkefni fyrir skóla. Verkefnið er í formi fræðakistils sem hefur tilvísun, í sögu, sköpun, tilraunir og fleira. Næst fórum við út í Skaftfell og hittum fyrir þar tvær Þórunnar, sú sem er framkvæmdastýra (Hjartardóttir) og sú sem er stýra í barneignarleyfi (Eymundardóttir), með þeir var líka Daníel nokkur Björnsson myndlistamaður. Ég sýndi þeim það sem ég hef verið að fást við, hafði druslað með mér bókum, myndaskráningum og tölvunni. Við ræddum möguleikana um að setja saman verkefni byggt á sameiginlegri reynslu og hugmyndum okkur allra. Ég held ég geti sagt að það hafi farið vel á með okkur og við komist að því að við milli okkar eru margir snertifletir.

      

Eftir hádegi fórum við í barnaskóla Seyðisfjarðar (Seyðisfjarðarskóla) sem er í 100 ára húsi, með góðum anda. Allir fara úr skónum í anddyrinu, ég líka á sitthvoru tæi sokkum (svona smá litamunir á dökkbláum og svarbláu sá ég í dagsbirtunni). Á veggjum skólans fann ég svo hópmyndir af foreldrum mínum, pabba frá því að hann varð gagnfræðingur og þeim báðum frá Iðnskóla Seyðisfjarðar frá 1956. Skemmtilegt.

  

   

Við ræddum lífvænleika hugmyndarinnar frekar við skólastjórnendur barnaskólans, þau Jóhönnu Gísladóttur, aðstoðarskólastjóra og Þorstein Arason skólastjóra. Hvernig möguleg framkvæmd gæti litið út, hver ætti að gera hvað, tengingar við aðalnámskrá grunnskóla, hvernig hægt er að fylgja eftir og meta svona verkefni, mögulega úrvinnslu í ýmsu formi og fleira og fleira.

  

Á eftir fórum við og skoðum sýningar fyrst í vélsmiðjunni og svo um sögu ritsímans í ritsímahúsinu á Seyðisfirði. Á þessum stöðum tók á móti okkur Grétar Einarsson skólabróðir foreldra minna úr Iðnskólanum. Við vorum leidd í gegn um leyndardóma ritsímans og vélsmiðjunnar. Um hálf sex fór ég upp í flugvél aftur og var lent í Reykjavík í strekkingsvindi upp úr sjö. Góður dagur á enda kominn.  

 

   

Tæknivesen, vesen, vesen og mánudagseintök af tölvum

Missti af fluginu mínu heim, tók einni vél seinna en ég fyrirhugaði. Minna eftir af kvöldinu en ég ætlaði og líka minni tími til að láta hluti fara úrskeiðis. Nema þá gengur auðvitað allt á afturfótunum.

Ég er búin að vera í eintómu tækniveseni í kvöld, ætlaði að vera svo flott á því að skella myndbandi frá vísindasmiðju í Ráðhúsinu inn í tölvuna og búa til litla sæta DVD mynd, fyrsta tölvan fann myndabandið (sem er hdd) en hún fraus jafnóðum og ekkert að gera nema endurræsa, samt er ég búin að fá nýtt móðurborð í þá elsku - held hún hljóti að vera mánudagseintak eins og sagt var um suma bíla hér áður fyrr. Spurningin er hvað það er nú, kannski þarf ég sérstakt forrit til að keyra upp fierwire 2. Næst reyndi ég við tölvuna hans Lilló, hún vildi bara alls ekki tala við mig og þegar ég ætlaði að skella nýju Pinacle studio inn sagði hún það ekki tala við Windows vista, á endanum var gamli jálkur og gamla firewire tengið dregið upp og nú spilast þetta allt samviskusamlega inn. 

 

Kannski ef ég er heppin get ég búið til diskinn og tekið með mér á fund á Seyðisfirði í fyrramálið. Fór að rifja upp hvenær ég kom þangað seinast, haustið 1969 með ömmu og kvenfélaginu á Eskifirði í tengslum við berjaferð.

Jæja ég VERÐ víst að játa mig sigraða, þetta HEPPNAÐIST ekki - held ég reyni að koma mér í bælið er á leiðinni í fimmtu og sjöttu flugferðina í vikunni á morgun. Skal viðurkennt að þær taka á kropp.  Skil ekki hvernig þeir sem starfa við flug fara að. Ég verð dösuð.

kæru vinir, góða nótt (eða dag)

Eru Bubbi og Birgir kellingar eða leikskólabörn? - betra ef svo væri

Ég lá og mókti í bæli mínu hér á KEA með sjónvarpið á heyri ég ekki allt í einu umfjöllun um slag kóngsins Bubba við unga gagnrýnendur, sem virða ekki stærð og mikilleika kóngsins nóg að hans mati. Inn í draumaheiminn smaug orð og orð, það sem "slóg" mig hjá þessum mikilmennum var val á lýsingarorðum. Átti nú að ástunda orðabox, og ætluðu "vinirnir" aldeilis að slá (nú eða kýla) andstæðinginn út af borðinu. 

Annarsvegar var talað um að málið væri komið á leikskólastig, þar með gefið í skyn að leikskólabörn séu lítt hugsandi, síkýtandi, smásmuguleg og hörundsár.

Sem leikskólakennari á þriðja áratug vil ég benda viðkomandi á að þetta er ekki dæmigerð lýsing á leikskólabörnum og þeirra framkomum hvert við annað. ÞAU eru snillingar, fljót að fyrirgefa, erfa ekki og festa sig ekki í leiðindum gærdagsins heldur horfa þau björtum augum til framtíðar. Svo hörundsárir popparar ættu að leita annað í fyrirmyndum af slæmum samskiptum.

Hitt orðið sem mér féll líka illa var að viðkomandi væri algjör kelling og þá í niðrandi merkingu. Sem kellingu, var mér misboðið fyrir mína hönd og allra annarra kellinga. Ef þetta hefði verið sagt viðkomandi til hróss hefði ég verið stolt og upp með mér. Svo strákar í leðjuslag ef þið viljið endilega vera lýsandi en samtímis niðrandi í orðavali, vinsamlegast veljið orð úr ykkar eigin reynsluheimi.

Annars vaknaði ég endanlega við að hlusta á viðtal Boga við Billie August. Billie talaði dásamlega dönsku, unun á að hlýða og svo hafði hann líka margt áhugavert að segja. Mér var hugsað til leikskólakennara sem segja gjarnan að þeirra mesta lífsfylling í starfi sé þegar þær ná til barna - eiga augnablik með barni eða barnahóp sem skilur eftir sig spor í sálinni. Þannig fannst mér Billie tala um starfið sitt.

Á Akureyri snjóar annars í augnablikinu, þráðbeint.

Svona að lokum þá skal viðurkennt að ég hef ekki hundsvit á tónlistarsögunni og hver á hvað stein í hvað vörðu.

 

Samræða um kirkju, skóla og samfélag – engin öskurkeppni

 

Mas og öskurkeppni eru við það að ganga frá allri samræði dauðri stóð í grein eftir Þröst Helgason í Morgunblaðinu í gær. Þar er hann að fjalla um bókina Conversation: A history of declining art. Eftir Stephen Millier nokkurn. Þar kemur fram að raunveruleg samræða þar sem fólk hefur áhuga á að hlusta á rök og setja fram rök, sé í útrýmingarhættu. Nú sé fólki kennt og selt hugmyndir um niðursoðna  samræðu sem byggir frekar kappræðu og öskurkeppni en því að hlusta. Í leikskólahugmyndafræði sem ég hef löngum aðhyllst er megináherslan lögð á hlustun. Þar er hlustun talin grundvöllur lýðræðis og samræðu. 

Í gær laugardag, tók ég þátt í samræðu. Samræðu um skóla og kirkju. Akureyrarkirkja bauð til hennar og byggðu upp á þann hátt að fyrst voru fjögur stutt innleggserindi (ca 15 mínútur hvert, sjá umfjöllun hér að neðan), þau voru brotin upp með tónlistaratriði sem hjónin á Tjörn í Svarfaðardal, Kristjana Arngrímsdóttir og Kristján Eldjárn Hjartarson sáu um. Eftir seinni tvö erindin veittu hjónin okkur meira tónlistarkonfekt. Bergþóra Þórhallsdóttir aðstoðarskólastjóri í Brekkuskóla sá svo um að halda utan um herligheitin.

Kirkjan bauð svo öllum í kaffi og bakkelsi og efir það hófust fjörugar umræður. Spurningar úr sal voru margar og stórar. Mismunandi sjónarhorn og áhyggjur m.a. af þekkingu landsmanna á kristnum fræðum og sögu komu fram. Aðrir töldu að það að hafa ákvæðið um að siðferði ætti að byggjast á kristilegum gildum einu trygginguna fyrir því að hugtakið yrði ekki togað, teygt og skrumskælt. En aðrir bentu á að kristið fólk á það til að skrumskæla og afbaka kristin hugtök. Það eitt og sér væri því enginn trygging. 

Sú spurning kom fram hvort að ef skólar í meira mæli verða einkareknir hvort þeir geti þá ekki skilgreint sig sem skóla sem byggja á kristnum gildum. Á það var bent að slíkir leikskólar og grunnskólar séu þegar til fyrir þá foreldra sem það velja, m.a. einn leikskóli á Akureyri. 
 

Leiði gyðinga í kirkjugarði í Krakow

Svanur Kristjánsson prófessor við Háskóla Íslands sagði að lýðræðið þyrfti á fólki að halda sem þyrði að vera hugrakt og standa með lýðræðinu. Það þyrfti fólk sem léti ekki sálarlausa vísindahyggju stjórna gerðum sínum. Hann taldi að fólk sem tryði á guð í sjálfum sér og öllum öðrum mönnum spornaði gegn sálarlausri vísindahyggju, sem hefur leitt til vönunar fólks á Íslandi og útrýmingu fólks í bæði Sovétríkjunum gúllagsins og Þýskalandi nasismans.  En í máli hans kom líka fram sterk gagnrýni á yfirvöld kirkjumála hérlendis sem gangi ekki í takt við þjóðina og hafi látið hennar stærstu réttlætismál (eins og gjafarkvótann) fram hjá sér fara.  
 

Karl Frímannsson, skólastjóri á Hrafnagili í Eyjafirði, fjallaði um nýtt frumvarp til laga um grunnskóla og þá ákvörðun að fella úr því ákvæðið um að skólastarf eigi að byggja á kristilegu siðferði. Hann taldi að sem fyrr þyrfti skólastarf að byggja á siðferðisviðmiðum, á mannvirðingu, á trú á réttlæti, sanngirni, kærleika og því góða í hverri manneskju. En ekki þyrfti að tilgreina þessi gildi sem kristin.  
 

Þórhallur Heimisson prestur í Hafnarfirði fjallaði um tengsl skólastarfs og kirkjunnar frá öndverðu, hann tengdi sig við hugmyndir Grundtvig um mennskuna og guð. En Grundtvig var prestur, skáld, heimspekingur og einn andans aðalforvígismaður lýðskólahreyfingarinnar sem upprunnin er í Danmörku. Hreyfing sem enn er sterk víðast hvar á Norðurlöndum.      

Mitt erindi læt ég svo fylgja með sem sérskjal fyrir þá sem það nenna að lesa. Vel að merkja þetta er handrit að fyrirlestri en ekki unnið til útgáfu og er hvorki skrifað né yfirlesið með tilliti til þess.

Að lokum ber að þakka Akureyrarkirkju og klerkum hennar fyrir hugrekkið og samræðuna.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• c_documents_and_settings_dyr_desktop_erindi_i_akureyrarkirkju_8mars2008.doc