Kristín Dýrfjörð

Ég ræddi við unga konu nýlega sem sagði mér að hún hefði skipt um lífsplan. Ég fór að hugsa hvert var mitt lífsplan og er ég sátt við hvernig það hefur þróast? Ég valdi leikskólann en ég er líka nokkuð viss um að það eru margir sem ekki átta sig á hvað starfið í leikskólanum er frábært og hvað það í raun býður upp á margbreytileg lífsplön.

Þeir hafa liðið hratt áratugirnir síðan ég ákvað að verða leikskólakennari.  Frá því að ég man eftir mér eru nokkrir þættir í umhverfinu sem mér hafa þótt skemmtilegri en aðrir, mér hefur t.d. alltaf þótt saga og sagnfræði sérlega skemmtileg, í barnaskóla gat ég ekki beðið eftir að þessi fög yrðu hluti af námi mínu, öfundaði eldri systkini mín ógurlega, ég gat dundað mér langar stundir við teiknun, málun, dúkristur og fleira skemmtilegt sem snéri að myndlist, heimspeki hún heillaði sem og uppeldisfræði. Þegar ég valdi mér framhaldsskóla valdi ég skóla þar sem gat sinnt öllu þessu og enn fleiru. Náttúrufræði og vistfræði þóttu mér áhugaverð og enn þann dag í dag bý ég að þeirri kennslu sem ég fékk. Í vistfræði skoðuðum við vatnasvæði Elliðaáa og lærðum um ofvöxt þörunga, eitthvað sem ég hugsa um í hvert skipti sem ég set þvottaefnin í þvottavélina mína.

Að velja mér lífsplan

Eftir stúdentspróf stóðu mér margar dyr opnar, ég íhugaði að sækja um í listnámi, ég hugsaði líka um sagnfræði  og um tíma velti ég bókasafnsfræði  fyrir mér, en á endanum valdi ég það sem hafði reyndar staðið hjarta mínu nærri að læra að verða leikskólakennari. Ég hafði starfað í leikskólum á sumrin og áttaði mig á að í gegn um það nám gat ég samræmt svo margt af mínum áhugamálum. Námið var líka fjölþætt, mikil áhersla á listgreinar,  á sögu og heimspeki menntunar.

Reynslan af lífsplaninu

Eftir útskrift fór ég að vinna í leikskóla fyrir 1-3 ára, á tveggja ára deild. Þar vann ég með skemmtilegum hóp og börnin voru auðvitað frábær. Tveimur árum seinna varð ég leikskólastjóri á leikskóla fyrir 3-6 ára börn. Það reyndi verulega á mig og ég óx og dafnaði faglega og persónulega. Gerði mistök og lærði vonandi af þeim, tók þátt í að móta flottan leikskóla þar sem unnið var af metnaði. Þar sem við, samverkafólk mitt og ég,  náðum að þróa  saman faglegar áherslur sem við vorum og erum enn stolt af.  Okkar einkenni var skapandi starf, áhersla á að skapa og skynja, áhersla á tónlistir og sjónlistir, á læsi, samskipti og stærðfræði.  Áherslur okkar lágu í að framkvæma  gegn um leik. Að börnin upplifðu að lífið í leikskólanum snérist í kring um leik.

Við sem unnum saman við lifðum og hrærðumst í starfinu okkar og við skyldum aldrei að einhverjum öðrum þætti það ekki eins merkilegt og okkur. Seinna bætti ég við mig meira námi en auðvitað á sviði leikskólans.  Ellefu árum eftir að ég varð leikskólakennari varð ég svo háskólakennari, fékk það skemmtilega verkefni að kenna verðandi leikskólakennurum.

Valdi  ég rétt?

Þegar ég horfi til baka og skoða val mitt er ég handviss um að ég valdi rétt. Ég valdi starf þar sem ég gat fengið útrás fyrir hin ýmsu áhugamál mín. Þar sem hver dagur er ólíkur deginum á undan.  það að brautin sem ég valdi mér eftir stúdentspróf var einmitt rétta brautin. Gott lífsplan.

Stundum set ég athugasemdir við það sem er að gerast í umhverfi leikskólans. Það er vegna þess að mér er umhugað um hann og finnst vænt um hann. Ég vil að hann haldi áfram að vera þessi stórkostlegi staður sem ég upplifði og sem hann er að mestu leyti enn þann dag í dag. Staður þar sem hver dagur er dagur nýrra áskorana og ævintýra. 

 þeir sem vilja fræðast meira um störf leikskólakennara og nám þeirra er bent á vefinn http://framtidarstarfid.is/

Kristín Dýrfjörð, leikskólakennari og dósent við Háskólann á Akureyri.

Á Degi leikskólans þann 6. febrúar ákváðu félög leikskólakennara að veita viðurkenningu fyrir störf í þágu leikskólans og leikskólabarna. Ég, Margrét Pála og Súðavíkurhreppur fengum þann heiður að hljóta orðsporið í fyrsta sinn. Við Magga Pála fyrir að halda á lofti umræðu um leikskólann í fjölmiðlum og Súðarvíkurhreppur fyrir það hugrekki að bjóða upp á gjaldfrjálsan leikskóla fyrir öll börn. Til þess þurfti pólitískt hugrekki og er Súðarvíkurhreppur vel að viðurkenningunni komið.

Ég er félögunum innilega þakklát fyrir þetta framtak og fyrir viðurkenninguna. Við Magga Pála deilum ástríðu fyrir leikskólanum og starfi hans þó svo að við séum ekki sammála um leiðir að markmiðum. Við erum að ég held báðar leikskólakennarar fram í fingurgóma.

Ég ákvað að bjóða Sturlu barnabarni mínu að vera viðstaddur með mér, ekki síst vegna þess að um hans þroskaskref hef margt og mikið ritað. Hann hefur verið mér innblástur og að fylgjast með þroska hans og námi með augum ömmunnar og leikskólakennara hefur skipt mig miklu máli.  

Við Sturla

Ég segi stundum að ég hér áður fyrr hafi leikskólakennarar í borginni skipst í tvo hópa, annarsvegar þá sem unnu í leikskólum með hálfdagsbörn gifta fólksins og svo við sem unnum á dagheimilum með börn einstæðra foreldra og námsmanna. Heimur okkar og veruleiki var um margt ólíkur. Við sem vorum á dagheimilunum upplifðum meira fátækt og erfiðleika á heimilum barnanna en leikskólafólkið. Starfið okkar snérist oft um það sem kalla má félagslegt réttlæti. Að það var leikskólans að tryggja börnum ákveðinn jöfnuð. Sjálf starfaði ég á dagheimili sem mörg börn áttu undir högg að sækja. Leikskólinn var þeirra vin, staðurinn sem þau voru jöfn og þar sem þau fengu ýmsar þarfir uppfylltar sem stundum var erfitt að uppfylla heima. Sum þessara barna bjuggu við skert félagslegt tengslanet og þá greip dagheimilið iðulega inn. Á þessum árum átti ég t.d. í nánu samstarfi við heimilislækna, félagsráðgjafa, sálfræðina og fleiri. Stundum var þvegið af börnunum í leikskólanum og stundum voru þau þrifin. Leikskólastjórar fóru heim til sumra barna og sóttu þau í leikskólann og fóru með foreldrum að versla fatnað á önnur. Leikskólinn var tæki til að jafna aðstæður barna í borginni og ég held að hann hafi að mörgu leyti gert það vel. Þetta var fyrir tíma hinna mörgu nýbúa.

Fyrsta skólastigið – menntaorðræðan

Þegar dagheimilin urðu að leikskólum, skilgreindust sem fyrsta skólastigið var eins og þetta hlutverk og kannski öllu heldur hugmyndafræði hafi verið skilin eftir. Við fengum námskrár og menntunarorðræðan varð okkar orðræða. Starfshættir okkar á gömlu leikskólunum féll í gleymskunnar dá. En nú má spyrja hurfu þessi börn við formbreytinguna, urðu aðstæður þeirra allt í einu gullnar? Auðvitað ekki, en sýnileikinn minnkaði, þau féllu inn í hópinn, sum týndust þar. Hugmyndin um leikskólann sem verkfæri til að tryggja félagslegt réttlæti vék fyrir hugmyndinni um menntastofnun.

Með áherslu á það sem nefnt er velferð barna í nýjum námskám er verið að viðurkenna þetta hlutverk á ný og lyfta því á loft.

Staðið vörð um velferð barna

Nú hef ég haft uppi ýmislegt um aðstæður leikskólakennara hjá borginni til að sinna starfi sínu og það sem mér hefur fundist ákveðin aðför að leikskólanum. Það er ekki sanngjarnt að fjalla bara um það sem miður fer en geta þess ekki sem vel er gert. Um hvað hefur borgin staðið vörð? Að vissu leyti má segja að þau hafi staðið vörð um hið félagslega réttlæti. Gjöldin sem foreldrar borga hjá borginni eru með því lægsta borgað er. Um það munar. Það eru líka í gangi merkileg verkefni sem snúa að samþættingu skólastiga, þjónustustofnana og aðila utan borgarkerfisins eins og Landlæknis í Fellahverfi. Þar sem einmitt er hugað að því sem ég vil nefna félagslegt réttlæti. Sjálfri finnst mér að hverfi (og þau eru til) þar sem aðstæður eru nokkuð langt frá því sem kalla mætti normið fái veglegri fjárveitingar. Sem dæmi þarf barn sem á báða foreldra af erlendum uppruna og er kannski líka frá mjög ólíku málssvæði meira en klukkutíma á viku í málörvun, aðalmálumhverfi barnsins er í leikskólanum og á því mun framtíðarskólagang þess hérlendis hvíla. Að leggja mikið í á fyrstu árunum er þess vegna spurning um skynsemi og félagslegt réttlæti. Við vitum að ástandið er mismunandi á milli leikskóla og við þurfum að vinna með það.

Borgin hefur líka staðið vörð um þá sem taka samning t.d. Eflingar, það fólk heldur sínu neysluhléi og er væntanlega betur borgað en sambærilegum störfum í öðrum bæjarfélögum. Um það var sátt á sínum tíma. Reyndar var neysluhléið ekki tekið af leikskólakennurum hjá borginni á sama tíma og hjá öðrum sveitarfélögum. Þar sem það var gert strax í upphafi kreppunnar.

Það er að birta til og gleðilegt merki þess er að borgin hefur bætt við sjötta skipulagsdeginum til að gefa leikskólum svigrúm til að skipuleggja sig og væntanlega vinna að betra starfi. Vonandi fylgja verkefnastjórastöður og fleira með í vetur.

Annað sem er til fyrirmyndar hjá borginni er þróunarsjóðurinn sem öll skólastigin geta sótt í. Þegar hann varð til á sínum tíma var hann lyftistöng fyrir leikksólastarf og þar hafa mörg frábær verkefni litið dagsins ljós. Verkefni sem hafa haldið orðstý borgarleikskólanna á lofti.

Sumum finnst ég stundum ósanngjörn við borgina, það má vel vera. En hinsvegar þá vann ég þar lengi var leikskólastjóri á tínda ár og ég er kjósandi þar. Svo er ég líka í Samfylkingunni og verð að viðurkenna ég er viðkvæmari fyrir gjörðum sem hún kemur að en aðrir.