Þjóðfundur - áherslur í menntamálum

Nú eru þjóðfundargögn opin öllum sem áhuga hafa. Til að nálgast þau þarf ekki annað en að fara inn á vefsíðuna www.thjodfundur2009.isHér á eftir geri ég grein fyrir brotabroti af þeim gögnum sem þar urðu til. Ég ákvað að skoða flokkinn áherslur í menntamálum en eins og flestir vita skoruðu menntamál hátt á fundinum.

Tilefnið var stutt viðtal í Samfélaginu í nærmynd á rás 1 í dag, Gamlársdag. Ég vildi vera búin að skoða lítillega hvaða möguleika ég hefði til að rýna í gögnin, möguleika sem allir landsmenn hafa. Í flokknum sem ég valdi voru 698 hugmyndir. Ég hlóð þeim niður í Exell og hóf svo frekari flokkun. Fyrst flokkaði ég gögnin í það sem ég kalla innri mál skóla og það sem ég nefni kerfisbundna þætti. Menntun fyrir alla, greiðari aðgangur aldaðra, betri tengsl skólakerfis og atvinnulífs eru dæmi um það sem fór í kerfisflokkinn. Meðal innri þátta flokkaði ég allt sem snéri að innra starfi skóla s.s. kennslu, kennsluhætti, áhersla á tiltekin viðfangsefni. Ég ætla að gera aðeins nánari grein fyrir flokknum innri þættir. Eins og sjá má á töflunni hér fyrir neðan dreifist sá flokkur nokkuð á milli atriða. En örfá atriði standa öðrum framar uppúr.

Lýðræðismenntun
Fyrst ber að nefna flokkinn lýðræðismenntun. Í þann flokk setti ég allt sem tengja má virðingu, heimspeki í skólastarfi og lífsleikni. Dæmi sem þar eru að finna eru setningar á borð við að það ætti að „Kenna gagnrýna hugsun þar sem sanngirni er höfð að leiðarljósi” og það „Mætti vera meiri fræðsla um hvernig þjóðfélagið virkar fyrr, t.d. leikskólar, grunnskólar“ nauðsyn þess að „Gera ungt fólk meðvitað um stjórnmál og efnahagsmál í þennan flokk setti ég líka áherslur „Kennsla í andlegum gildum tekin upp í grunnskólum“ svo fátt eitt sé nefnt. Þegar nánar er rýnt í flokkinn kemur í ljós að kynjamunur er nokkuð greinilegur, það eru fleiri konur sem leggja áherslu á þessi gildi en karlar.

Verkvit
Undir verkvitflokkaði ég allt það sem getur talist meiri áhersla á verklega þætti skólastarfs og að það þurfi að gera þeim hærra undir höfðu. Sá flokkur er nokkuð merkilegur aðallega fyrir þær sakir að hann efnið virðist helst vera hugðarefni fólks á aldrinum 45 til 64 ára en af 31 af 42 sem átti hugmynd í þessum flokki voru á þeim aldri. Sem dæmi um hugmyndir sem þarna komu fram má nefna „Hugur og hönd jafngild í menntakerfi“ „Upphefð iðnmenntunar“ að það beri að „Auka fjármagn til tæknimenntunar það myndi stuðla að nýsköpun í framtíðinni“ og að það beri að gera „Verk- og listmenntun, jöfn bóklegri menntun“.

Kynjasjónarmið
Tveir flokkar skera sig úr sem sérstakir kvennaflokkar – annar kunnuglegur hinn kannski minna kunnuglegur. Aðeins einn karl í þessum flokki hafði áhyggjur að eða vildi bæta sérkennslu í skólum á meðan að 11 konur á ýmsum aldri töldu þetta vera málaflokk sem huga þarf að. Hinn flokkurinn sem er e.t.v. nýrri í umræðuna er sjálfbærni. Þar flokkaði ég reyndar allt sem snéri að umhverfisvernd, vistfræði, endurnýtingu efniviðar í skólastarfi og hugtakið sjálfbærni sem kom oft upp. Hugtakið umhyggja er iðulega kennt við konur, sjálfbærni byggir á gildum umhyggjunnar og standa því konum e.t.v. nærri en körlum. Hér er að sjálfsögðu einungis átt við sjálfbærni í skólastarfi en eins og flestir vita skoraði sjálfbærni hátt á þjóðfundinum. Að skoða það hugtak og hvað liggur á bak við það í fleiri flokkum getur verið afar áhugavert og verðugt verkefni. Læt svo fylgja með litla mynd af flokknum innri starf í skólum.

Óska ég svo öllum gleðilegra áramóta og farsæls árs. Þau ykkar sem lesa mig þá sjaldan ég blogga þakka ég fyrir lesturinn.  

MÁLSVARI ÓSKAST!

Nú er búið að „útbýtta“ styrkjum úr sprotasjóði leik- grunn- og framhaldsskóla hjá menntamálaráðuneytinu. Sprotasjóðurinn hefur það mikilvæga verkefni að styðja við þróunar og nýbreytnistarf í skólum. Þróunarverkefni eru einhver besta leiðin til að tryggja gæði og faglegan vöxt skóla. Þróunarverkefni ýta fólki oft af stað á nýjar brautir, leiða til nýrrar hugsunar. Þau eru ein leið til að tryggja að skólarnir okkar verði þeir gæðaskólar sem við öll viljum.

Fyrir nokkrum árum lét RANNÍS gera rannsókn á tilurð og eðli þróunarverkefna og hvernig þau festust í sessi innan skólanna. Þar var skoðað hvort hægt væri að sjá merki þeirra einhverjum árum seinna í skólastarfinu. Í stuttu máli sagt kom fram að í leikskólanum vinnur fólk saman að verkefnum (75%) á meðan að verkefnin voru verk einfara í framhaldsskólunum (8% samvinna). Á öllum skólastigum festust um 60% verkefna í sessi.

Hinsvegar má velta fyrir sér gáruárhrifum verkefna sem eru samvinnuverkefni margra og verkefni sem miða að því að bæta kennslu eins kennara. Má ekki ætla að vilji yfirvalda sé að "fjárfesta" í gáruáhrifum? En hvernig er raunveruleikinn?

Með nýjum lögum um öll þrjú skólastigin var þróunarsjóðum steypt saman í einn stóran sprotasjóð. Umræðan var að það leiddi til meira jafnræðis á milli skólastiga en verið hafði í fyrra kerfi. Veit ég að margir leikskólakennarar bundu miklar vonir við nýja stóra sjóðinn.

HVAÐ GERÐIST?
Rúmlega 44.4 milljónum var úthlutað til ýmissa verkefna í gær (22. des). Ég efa ekki að öll verkefnin hafi verið verðug og komi til með að styðja við skólastarf. Um það snýst ekki umræðan. Vil ég nota tækifærið og óska þeim sem fengu til hamingju. Af minni hálfu snýst málið um jafnræði og lýðræði. Það snýst um hvernig opinberu fé er skipt á milli skólastiga. Það er ekki nóg að tala fallega um góðu leikskólana okkar á hátíðarstundum en þess á milli gleyma þeim og að mínu mati lítillækka.

Í nefndinni sem úthlutaði var ekki einn einasti málsvari leikskólans. EKKI EINN. Alla vega ekki ef litið er til verka þeirra sem úthlutuðu og þær áherslur sem þar birtust. Vel að merkja þá var óskað eftir forgangsverkum en hingað til hefur ávallt líka verið úthlutað í flokkinn annað. Fyrir honum er gert ráð á rafrænu umsóknarblaði en hans sér ekki stað í úthlutun.

Í nefndinni sátu: (Læt tegund kennaramenntunar þeirra fylgja með) 
dr. Rósa Gunnarsdóttir, menntamálaráðuneyti, (grunnskólakennari).
dr. Sigurjón Mýrdal, menntamálaráðuneyti, (grunn og framhaldsskólakennari).
Elna Katrín Jónsdóttir, Kennarasambandi Íslands, (framhaldsskólakennari).
Svandís Ingimundardóttir, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, (grunnskólakennari).
dr. Finnur Friðriksson, Háskólanum á Akureyri (málvísindamaður).

 

Allt er þetta hið mætasta fólk en það er æpandi að ekkert þeirra er leikskólamanneskja.

Hér að neðan geri ég grein fyrir úthlutunni eins og hún blasir við mér.

FRAMHALDSSKÓLINN
Ef aðeins er rýnt í tölurnar má sjá að í framhaldskólum eru um 27.600 nemendur (Hagstofan er með þá aðeins fleiri en segir að um 6% séu tvítaldir). í hefðbundnum framhaldsskólum eru 25.196 nemar í 34 skólum, af þeim fengu nú 7 þróunarstyrki fyrir 11.9 milljónir. Hver skóli fékk að meðaltali 1,7 milljón í styrk og á hvern framhaldsskólanema (miðað við hærri tölu nema) var ætlað 431 kr.

GRUNNSKÓLINN
í grunnskólum eru 43.511 nemendur, grunnskólar eru 176 og fengu 23 þeirra þróunarstyrk í ár fyrir 17.2 milljónir. Meðaltal styrkjanna var 687 þúsund krónur, ef styrkir eru brotnir niður á hvern nema var úthlutunin 395 kr. á hvern grunnskólanema.

LEIKSKÓLINN
Leikskólar eru 274 og í þeim eru 18.278 börn, 5 þeirra fengu styrki fyrir 4 milljónir eða um 800 þúsund að meðaltali í styrk. Hvert leikskólabarn er metið á 219 krónur rétt hálfdrættingur framhaldsskólanemans.

Styrkir sem ekki eru festir á skólastig (Leikskóli er aldrei skráður sem aðalumsækjandi fyrir slíkum styrkjum) eru fyrir um 10,3 milljónir, meðaltal styrkja er tæpar 2.1 milljón (helmingur af því sem er úthlutað til leikskólastigins í heild á hvert verkefni í þessum flokk).

Ég er ekki að biðja um hnífsoddajafnrétti en ég bið um jafnræði og sjálfsagt réttlæti.

Innan menntamálaráðuneytisins starfar fólk sem hefur áhuga á leikskólamálum, það veit ég. En ég veit líka að þar starfar ENGINN LEIKSKÓLAKENNARI. Kannski að áherslurnar væru aðrar ef svo væri.

Það er alveg ljóst að leikskólinn þarf að eignast málsvara. Hér með er óskað eftir þeim.