Dagur leikskólans 6. febrúar

Í tilefni Dags leikskólans, þann 6 febrúar í fyrra skrifaði ég grein í Fréttablaðið, ég ákvað að setja hana hér inn (svona eins og hún leit út á lokasprettinum hjá mér í fyrra). Ég hef annars verið afar löt við bloggið lengi. Ekki að af nógu er að taka. Er reyndar búin að ákveða að skrifa um upplifun mína af myndinni um sólskinsdrenginn Kela. En hér er greinin sem bar það merkilega nafn Leika mér.

 

Leika mér 

Hvað varstu að gera í leikskólanum í dag? Þetta er spurning sem heyrist daglega á þúsundum heimila í landinu. Margir hafa líka fengið svarið hér að ofan, „leika mér“. Í dag, 6. febrúar, hefur Félag leikskólakennara ákveðið að tileinka börnum og málefnum þeirra. Dagurinn er hátíðisdagur okkar leikskólakennara vegna þess að við stofnuðum stéttar- og fagfélagið okkar fyrir tæpum 60 árum á þessum degi.

                                                                                                                                          

  (mfs) Leikurinn ávallt í fyrirrúmi

Sumt hefur breyst og annað ekki frá þeim tíma sem leikskólar voru fyrst starfræktir á Íslandi. Frá upphafi hefur áhersla á leik barna einkennt starfið. Leikurinn hefur verið bæði markmið og leið leikskólastarfsins. Meðal annars vegna vissu frumkvöðlanna um að börn hafi innri þörf fyrir að leika sér og að í gegn um leikinn þroskist þau. Við sem trúum á gildi leiksins lítum ekki á hann sem afþreyingu, heldur teljum við hann mikilvægt og mótandi afl í lífi okkar flestra. Í leikskólanum er leikumhverfi og efniviður skipulagður þannig að börn læra m.a. um jafn ólíka þætti og vináttu, samhug, menningu, samstarf, læsi, stærðfræði og náttúrufræði. Oftast er þetta allt samþætt í leik.

 

Ef litið er á sameiginlega þætti í daglegu starfi flestra leikskóla án tillits til stefnu eða strauma, má glögglega sjá þau námstækifæri sem í þeim felast. Einn þessara þátta er útiveran – aðalsmerki  flestra íslenskra leikskóla.

                                                                                                                                  

  mfs) Námstækifæri sem felast í útiveru  

Leikskólar leggja almennt mikla áherslu á útiveru. Bæði vegna þess að hún er hluti af menningu okkar, en ekki síst vegna þess að útivera gefur ótal tækifæri til að nema og þroskast. Má þar fyrst nefna aukið þol og liðleika; börn hlaupa, hjóla, hrópa, moka og róla. Þau læra að standa á öðrum fæti, hoppa í parís og fara í hópleiki. Þetta eru allt atriði sem hafa áhrif á úthald og leikni. Í útiveru æfa börn sig um leið í gildum lýðræðisins. Þau vinna saman að því að skapa eigin reglur og leiki og hjálpast að. Stundum þurfa börnin að hugga félaga sem hefur dottið á sprettinum, eða komast að samkomulagi um hver eigi að fá að hjóla næst á þríhjólinu.Þau leika það sem hæst stendur í lífi þeirra þá stundina, hvort sem það er leðurblökumaðurinn, gæludýrabúðin eða fjölskyldan. Í útiveru er kennd náttúrufræði; bent á ský og skýjafar, hegðun og áhrif vindsins skoðuð og hitastigið metið, kannað hvernig áhrif rigningin hefur á jarðveg og plöntur, hvernig sumt dregur í sig vatn á meðan annað hrindir því frá. Það er fylgst með hvernig sumarið kemur á eftir vorinu og hvernig líf túnfífilsins breytist frá því að vera lítill knúppur til þess að verða bifukolla. Þannig eru börn að læra að raða, flokka, að para saman, telja, setja í tímaröð og margt fleira.                                                                                                                                                   

   (mfs) Hin vísindalega aðferð

Námstækifærin í leikskólanum – til að læra um samvinnu, um samkennd, vináttu, menningu, stærðfræði, náttúrfræði, bernskulæsi – eru óteljandi á hverjum degi, líka í útiverunni. Það skiptir hins vegar máli að sá sem skipuleggur starfið kunni að leiða börnin að námstækifærunum, hann hafi þekkingu á hvað hann er að gera. Hjálpi börnunum að orða verkefnin, fái börnunum verkfæri til að spá fyrir um og setja fram eigin tilgátur og sannreyna þær. Hvers vegna myndast pollar á lóðinni? Hvert fara pollarnir? Hvað þarf margar fötur af sandi til að fylla stóra holu sem fimm krakkar hafa mokað? Hvað getur einn krakki rólað hátt? Uppeldisfræðileg skráning er meðal þeirra verkfæra sem leikskólakennarar nota til að gera námið í leikskólanum sýnilegt og áþreifanlegt. Hún getur falist í því að skrá tilgátur barnanna og í framhaldinu að ákveða næstu skref. Eða t.d. því að taka ljósmyndir af námsferlum barnanna. Með skráningum er foreldrum og samfélaginu öllu opnaður skjár inn í leikskólann og hugarheim barna.

                                          

    (mfs) Hvers vegna að verða leikskólakennari?

Fyrir rúmum aldarfjórðungi stóð ég frammi fyrir því að ákveða hvað ég vildi nema eftir stúdentspróf. Í boði voru fjölbreyttir möguleikar. Ég valdi að verða leikskólakennari vegna þess að í leikskólanum er hver dagur nýr dagur, með nýjum áskorunum. Þar sem ávallt eru ný og spennandi tækifæri til sköpunar, þróunar og náms. Ég hef alla tíð verið stolt af vali mínu. Stolt yfir að vera leikskólakennari.

 

Höfundur er leikskólakennari og lektor við Háskólann á Akureyri