Illa upplýstur fréttamaður

Ég hlustaði á menntamálaráðherra í Íslandi í dag áðan. Hún var kölluð til vegna hinnar nýju menntastefnu. En spyrilinn hafði ekki alveg jafn mikinn áhuga á öllu sem snéri að hinum nýju lögum. Það sem m.a. vakti mikla athygli hjá honum er sú "fásinna" að leikskólakennarar verði með sömu menntun og aðrir kennara. Spyrilinn bar því við sem rökum að: "Það fyrirfinnast hreinlega ekki margir leikskólakennarar sem eru með leikskólakennaramenntun". Hvað þá ef menntunin verður lengd. Hann hafði sömuleiðis miklar áhyggjur af kostnaði samfélagsins vegna þessara "fásinnu". Máli sínu til stuðning benti hann á menntun ljósmæðra. Mér fannst ráðherra svara nokkuð vel fyrir og benda á framtíðarhagsmuni, benda spyrlinum á að þetta væri maraþon en ekki spretthlaup. Kannski ekki með þeim orðum en skilningurinn var sá sami. Í menntamálum er ekki verið að tjalda til einnar nætur. 

En snúum okkur að því sem spyrillinn Sölvi hélt m.a. fram: Að í leikskólum fyrirfinnist hreinlega ekki margir leikskólakennarar. Hvað skyldi vera rétt í þessu?

Árið 1997 voru 769 leikskólakennarar við störf, þá útskrifaði einn skóli leikskólakennara, Fósturskóli Íslands, árið 2007 voru samkvæmt töflum Hagstofunnar 1.498 leikskólakennarar við störf og  tveir skólar, Háskólinn á Akureyri og Kennaraháskóli Íslands menntuðu leikskólakennara.  Á þessum tíu árum hefur leikskólakennurum fjölgað um 94%. Þetta er tala sem sýnir okkur að það er ekkert ómögulegt. Hins vegar hefur uppbygging leikskóla líka haldið áfram og hún krefst að sjálfsögðu tiltekins mannafla. En það má telja að við séum að nálgast ákveðin ytri mörk útþenslunnar og að á næstu árum muni nást ákveðinn stöðugleiki. Kannski að spyrillinn hefði átt að vinna heimavinnuna sína aðeins betur.

Árið 2004 vann ég spá um þörf á leikskólakennurum miðað við annarsvegar að 100% starfsmanna í leikskólum væru leikskólakennarar og hinsvegar að 2/3 væru leikskólakennarar. Spána vann ég út frá ákveðnu líkani sem ég bjó mér til og tók þar tillit til dvalarlengdar, foreldraorlofs og afleysinga, ég nýtti að sjálfsögðu gildandi barngildaútreikninga menntamálaráðuneytisins og mannfjöldaspá Hagstofunnar og setti þar líka fram útreikninga um fjölgun leikskólarýma á landinu. Ef ég uppfærði líkanið í dag mundi ég sennilega hækka hlutfall barna í yngsta aldurshópnum í leikskólanum. Að öðru leyti tel ég það standa nokkuð vel.   

Af því að fréttamenn virðast oft álíta að Ísland miðist við höfuðborgarsvæðið er ekki úr vegi að skoða hvernig málum er háttað í Reykjavík. Samkvæmt skýrslum Hagstofu Íslands störfuðu, árið 2003, 316 leikskólakennarar inn á deildum með börnum í Reykjavík. Við þá tölu bættist nokkur fjöldi starfsmanna með annarskonar háskólamenntun. Í leikskólum borgarinnar voru á þessum tíma að sjálfsögðu mun fleiri leikskólakennarar við störf, við stjórnun, verkefnastjórnun og við sérkennslu.

                                                                                                   

Til að manna allar stöður með börnum inn á deildum árið 2003 þurfti að bæta við 700 leikskólakennurum hjá borginni. Nú er staðan hins vegar sú að samkvæmt sömu lögum og Sölvi var að fjalla um eru nú aðeins 66% staða með börnum skilgreindar leikskólakennarastöður. (Þannig má segja að í stað þess að krafan sé að allir starfsmenn með börnum hafi 3 ára háskólapróf er nú gert ráð fyrir að 66% hafi 5 ára háskólapróf).

                                                 

Ef ég geng út frá þeim forsendum sem ég gaf mér árið 2004 ættu leikskólakennarar í stöðum með börnum hjá borginni að vera einhversstaðar í kring um 760 (eyk við vegna áherslu á yngri börnin) til að standa undir ákvæðum laga. Miðað við tölur Hagstofunnar starfa nú  626 starfsmenn með háskólapróf í leikskólum borgarinnar, ef frá þeirri tölu er dregnir um 150 (leikskólastjórnun, verkefnastjórnun, sárskennslustjórn) standa eftir 476 starfsmenn. Til að uppfylla ákvæði laga þyrfti eitthvað um 300 leikskólakennara í viðbót. Og vel að merkja Reykjavíkursvæðið hefur löngum verið mun verr statt varðandi fagfólk en ýmis önnur svæði á landinu t.d. Akureyri.

                                                

Það má líka minna á að í haust hófu 137 leikskólakennaranemar nám við háskóla landsins. Í viðtali við rektor HA nýlega tilgreindi hann sérstaklega fjölgun á leikskólakennarabraut HA.

                                                                                                   

Hér að neðan læt ég svo fylgja með mynd úr skýrslunni minni þar sem staðan er annarsvegar skoðuð frá 100% mönnun og hins vegar 66% mönnun og töflu þar sem ég reyndi að spá fyrir um hvert landsvæði. Á sínum tíma, þegar ég vann þetta, voru uppi sterkar raddir um að breyta lögunum í þá átt sem nú er orðið.

                                                                          

 

Mynd 2.1.2 þörf fyrir leikskólakennara í Reykjavík miðað við mismunandi forsendur

                                                                                                                                                                                                       

Tafla úr skýrslunni minni frá 2004 þar sem ég skoða hvert landsvæði fyrir sig og fylgi þar gömlu kjördæmamörkunum.

*Fjöldi stöðugilda leikskólakennara sem þarf að bæta við til þess að uppfylla lágmarksþörf fyrir leikskólakennara í starfi með börnum á mismunandi landsvæðum miðað við gefnar forsendur og miðað við fjöldi leikskólakennaranema á sömu svæðum þann 1. des 2003 (dálkur 2).
	Fjöldi stöðugilda leikskólakennara við störf með börnum 1. des 2003	2003 Viðbætur til að ná 100% mönnun	2003 Viðbætur til að ná 66% mönnun	Fram.þörf, til að ná 100%	Fram.þörf til að ná 66%	Nemar árið 2004 við HA og KHÍ
Reykjavík	316	700	300	809	430	253
Kraginn	275	370	165	431	202	“
Suðurnes	52	81	41	138	88	43
Vesturland	53	66	28	89	43	26
Vestfirðir	17	27	13	78	43	15
Norðurland vestra	21	27	11	60	28	25
Norðurland eystra	100	77	17	137	50	90
Austurland	29	48	24	83	47	25
Suðurland	74	76	32	132	72	47
SAMTALS	937	1472	631	1957	1003	524

*Bætti inn í töfluna upplýsingum um fjölda stöðugilda 1. des 2003 - þar sem þær tölur eru notaðar í útreikninga á þörf (14.24 þann 16 sept).

Og svona að lokum þá getur eitt símtal stundum borgað sig. Úti í samfélaginu er víða fólk sem býr yfir mikilli þekkingu á einstökum málum, Hagstofan er líka gríðarlega góð uppspretta alla vega tölfræðilegra upplýsinga. Nú er ég auðvitað ekki fréttamaður og hef aldrei verið en kannski er þetta eitthvað  sem að fréttamenn á leið í fréttaskýringarviðtöl ættu að íhuga.  

Athugasemdir

[Svava Björg Mörk (IP-tala skráð) 16.9.2008 kl. 08:26]

mikið er ég sammála þér!

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 16.9.2008 kl. 11:58]

Sölvi Tryggvason ætti að vita betur!

[Kristín Dýrfjörð, 16.9.2008 kl. 12:04]

Það að eiga að vita er ekki sama og gera það. Kannski var þetta "stílbragð" hjá honum, en mér féll það ekki.

[Kristín Dýrfjörð, 16.9.2008 kl. 16:22]

Einn leikskólakennari hafði samband við mig í dag, hún eins og ég varð kjaftstopp að hlusta á Sölva í gær. Hún var að velta fyrir sér út frá þessu:

Sölvi: "Nú er staðan til dæmis svoleiðis í leikskólum núna að það er, það fyrir finnst ekki margir leikskólakennarar sem eru hreinlega með leikskólakennaramenntun! (Úr Ísland í dag 15. Sept.), svo fylgdi eftirfarandi romsa frá henni

 ... athyglisverð setning gaman að leika sér aðeins með hana. ...  finnst ekki margir læknar sem eru hreinlega með menntaðir læknar eða finnst ekki margir lögfræðingar sem eru hreinlega með lögfræðimenntun ... finnst ekki margir skurðlæknar sem eru hreinlega með skurðlæknamenntun. 

[Svava Björg Mörk (IP-tala skráð) 16.9.2008 kl. 21:48]

Hahaha

[Kristín Dýrfjörð, 17.9.2008 kl. 00:02]

Þegar maður byrjar að kafa í tölur þá getur verið erfitt að hætta. Ég ákvað að búa til töflu þar sem ég skoða þróunina frá því að gerði skýrsluna 2004.  Það sem vekur reyndar sérstakan athygli hjá mér er hvað Reykjavík fær fáa nýja leikskólakennara til sín. Stór sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu önnur  en Reykjavík hafa flest verið í miklu samstarfi við t.d. Háskólann á Akureyri um fjarnám leikskólakennara. Getur verið að það sé að skila þessum mikla árangri? Eða er það eitthvað allt annað? Eftir að hafa skoðað tölurnar er hægt að velta fyrir sér hvort að nýútskrifaðir leikskólakennarar telji  höfuðborgina ekki eins áhugaverðan vinnustað og hin sveitarfélögin og þá hvers vegna.   Tafla um fjölgun leikskólakennara á milli 2003 og 2007, byggð á gögnum hagstofunnar.   

	2003Leik. kenn	Aðra Upp	2007Lsk. kenn	Aðra UPP	Mismunur á 2004 og 2007
Reykjavík	468	119	477	149	9 (30)
Höfuðborgsv.Utan Reykjavíkur	338	66	450	86	112 (20)
Suðurnes	59	6	90	8	31(2)
Vesturland	56	3	81	15	25(12)
Vestfirðir	24	6	24	2	0(4)
Norðurland vestra	22	0	30	6	8(6)
Norðurland eystra	134	10	189	25	55(15)
Austurland	32	2	62	7	30 (5)
Suðurland	84	12	95	16	9 (4)

 

[Kristín Dýrfjörð, 17.9.2008 kl. 00:48]

Es. Inn í töflunni hér að ofan eru leikskólastjórar, verkefnastjórar og sem og allir sem hafa uppeldismenntun og eru starfandi í leikskólum (bæði opinberum og "einka"), aðilar sem ég hafði ekki með í skýrslunni frá 2004. þar sem ég var þar að velta fyrir mér mönnun með börnum ekki í fagfólk í stjórnun utan deilda.

 Mér finnst líka áhugavert að skoða fjölgun fólks með annarskonar menntun sem starfa í leikskólum og læt þess vegna þær tölur fylgja með.  Svo hefði ég auðvitað átt að hafa heildartölur í töflunni. En svona lítur þetta þá út: 

 

Árið 2007 voru

 

Leikskólakennarar 1498 en aðra háskólamenntun 315 árið

 

og árið 2003 voru

 

leikskólakennarar 1217 og annarskonar háskólamenntun 224.

 

Leikskólakennurum hefur því fjölgað um 281 og annarskonar háskólamenntuðu starfsfólki um 91. Af þeim hefur rétt um 33% hafið störf hjá borginni en aðeins rétt um 3% leikskólakennaranna.